W setnym numerze Gazzetta Italia zamieszczony został wywiad z Agnieszką Stefaniak-Hrycko, dyrektorką Stacji PAN w Rzymie, o polskiej nauce w sercu Rzymu. Zapraszamy do lektury!

Czy wiedzieliście o tym, że w sercu Rzymu, tuż przy Placu Weneckim (Vicolo Doria 2) od blisko 100 lat mieści się polska placówka naukowa? Miejsce, w którym odbywają się konferencje, debaty naukowe, dyskusje o książkach, wystawy. O działalności Stacji Polskiej Akademii Nauk w Rzymie, bo o niej mowa, rozmawiamy z dyrektorką Stacji, Agnieszką Stefaniak-Hrycko. Polska Akademia Nauk (PAN) to państwowa instytucja naukowa realizująca działania służące rozwojowi, promocji i upowszechnianiu nauki. Przyczynia się również do rozwoju edukacji i wzbogacania polskiej kultury narodowej. Akademia powstała w roku 1952.

Kiedy została powołana do życia Stacja Naukowa PAN w Rzymie?

Stacja PAN w Rzymie (podobnie jak Stacja w Paryżu) jest starsza niż sama Akademia. Istniejemy od 1927 roku, a zatem już za chwilę będziemy świętować stulecie. Wcześniej, przed powstaniem PAN, Stacja podlegała Polskiej Akademii Umiejętności, a jej założycielem i faktycznym dyrektorem był hrabia Józef Michałowski. Idea stworzenia polskiego ośrodka naukowego w Rzymie jest jednak jeszcze starsza. Wywodzi się z czasów sięgających pontyfikatu papieża Leona XIII. Po ogłoszeniu w roku 1881 jego decyzji o udostępnieniu tajnych Archiwów Watykańskich, uczeni z całego świata, w tym także z Polski, ruszyli do Rzymu w poszukiwaniu źródeł historii swych narodów.

Stoją za nami lata historii, ale to oznacza też zobowiązania. Poza tym, jak w każdej innej dziedzinie, nauka bardzo zmieniła się na przestrzeni tych stu lat, od infrastruktury naukowej poczynając, przez metody prowadzenia badań, na pracy zespołowej kończąc. To, co w nauce stałe, to dążenie do prawdy i wielkie korzyści z umiędzynarodowienia, przepływu myśli naukowej, współpracy między badaczami.

Na czym polega działalność Stacji Naukowej PAN w Rzymie?

Zagraniczne stacje PAN mają różne profile. Przykładowo w Berlinie Akademia prowadzi Centrum Badań Historycznych, które wyko- nuje wielką pracę na rzecz badań nad historią i współczesnością stosunków polsko-niemieckich, między innymi opracowuje wspól- nie ze stroną niemiecką podręczniki do nauczania historii. Z kolei Biuro Promocji PolSCA w Brukseli dba o przekaz aktualnych wiadomości dotyczących programów ramowych Unii Europejskiej do naukowców w Polsce. My, w Rzymie, dotychczas mieliśmy przede wszystkim profil humanistyczny. Obecnie jednak, patrząc na różnorodność polsko-włoskiej współpracy naukowej, zdecydowaliśmy się na większą interdyscyplinarność. Mając na względzie wagę humanistyki, sztuki czy nauk społecznych, chcemy jednak być miejscem dla naukowców z różnych dziedzin, którzy myślą o współpracy z Włochami lub tymi, którzy chcą się wymieniać z nimi ideami, informacjami o swoich badaniach. Jako sieć stacji pełnimy funkcje naukowe oraz prowadzimy działania popularyzujące naukę. Organizujemy konferencje naukowe: jedna z ostatnich dotyczyła badań archeologicznych prowadzonych na Sycylii. Przy czym zajmujemy się również przygotowaniem i realizacją spotkań związanych z bieżącymi wydarzeniami, spotkaniami autorskimi, na których prowadzimy dyskusje o ciekawych książkach dotyczących Włoch czy też debatujemy o współpracy naukowej.

Z jakimi instytucjami współpracuje Stacja PAN w Rzymie?

 We Włoszech współpracujemy z Consiglio Nazionale delle Ricerche (CNR). Jeszcze w tym roku planujemy zorganizować wspólnie wydarzenie, ze względu na fakt, że CNR obchodzi stulecie istniena. Co istotne, polscy naukowcy współpracują z wieloma instytucjami CNR. Jesteśmy też członkiem Unione Internazionale degli Istituti di Archeologia e Storia dell’Arte in Roma. Ponadto bardzo dobrze przebiega nasza współpraca z Instytutem Polskim w Rzymie i Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej. Jesteśmy jednak otwarci na wszelkie inne rodzaje współpracy z uczonymi z Włoch oraz z tymi, którzy we Włoszech przebywają.

Ile wydarzeń w ciągu roku jest organizowanych przez Stację Naukową PAN w Rzymie?

Stacja w Rzymie wraca do działania po pandemii, a także po okresie przygotowań do przeprowadzki, która… nigdy się nie odbyła. Tym samym jesteśmy, nieprzerwanie od 1938 r., tuż przy Piazza Venezia, pod adresem Vicolo Doria 2. W tym i w przyszłym roku planujemy zorganizować kilkanaście wydarzeń. Jeśli tylko zostaniemy odrobinę zasileni kadrowo (na ten moment pracownicy Stacji to 2 osoby), na pewno wydarzeń będzie więcej.

Jakie wydarzenia organizowane są w tym roku. Jakie plany mają państwo na przyszły rok?

Cykl tegorocznych wydarzeń rozpoczął się w lutym od Dnia Nauki Polskiej. Po raz pierwszy udało nam się zebrać grupę blisko 25 naukowców z obszaru całych Włoch, którzy w danym terminie mogli przyjechać do Rzymu, spotkać się z nami, a co ważniejsze – ze sobą. Celem było stworzenie przestrzeni, w której goście mogli porozmawiać, zaplanować wspólne działania.

Jesteśmy też włączeni w promocję języka polskiego, który, w ramach projektu realizowanego z Uniwersytetem Śląskim, staramy się upowszechniać. W tym roku zorganizowaliśmy warsztat językowy w Stacji oraz spotkanie poświęcone translatoryce. Odbyła się konferencja archeologiczna z udziałem Włochów, Hiszpanów i Polaków. Planujemy także konferencję poświęconą współpracy medycznej oraz powojennym kontaktom artystycznym polsko-włoskim. Przygotowujemy książkę o Włochach w Polsce i filmik o wizycie Marii Skłodowskiej-Curie we Włoszech. Poza tym organizujemy szereg mniejszych spotkań, czy to poświęconych międzynarodowemu bezpieczeństwu (w kontekście wojny w Ukrainie), czy też wydarzeń promujących interesujące książki. Przygotowaliśmy również wystawę poświęconą Mikołajowi Kopernikowi w pięćset pięćdziesiątą rocznicę urodzin. A przyszły rok? Mamy już trochę planów. Na pewno będziemy organizować międzynarodową konferencję geologiczną, zamierzamy też złożyć wniosek o grant wspólnie z La Sapienzą i polonistami z Ukrainy i Litwy w ramach programu,,Promocja języka polskiego”. Chcemy też powtórzyć świętowanie Dnia Nauki Polskiej. Myślimy o konferencji z Polonium Foundation, młodymi naukowcami z różnych stron Europy i świata. Mamy także pomysł na ciekawe podcasty naukowe. Dodatkowo chcemy zapytać naukowców o to, jakie oni mają potrzeby organizowania wydarzeń w Rzymie. Wierzę, że to będzie dobry rok dla nauki, a tym samym – dla Stacji.

Czy prowadzicie jakieś inne działania?

Przede wszystkim aktywowaliśmy nasz profil na portalu Facebook, na którym informujemy o wszystkich wydarzeniach odbywających się w naszej Stacji, ale też o ciekawych wydarzeniach dla nauki. W ubiegłym roku prowadziliśmy projekt „70 polsko-włoskich współprac naukowych” w siedemdziesiąte urodziny Polskiej Akademii Nauki. W tym roku publikujemy wywiady z naukowcami, a w przyszłym planujemy, jak wspomniałam, rozpocząć nagrywanie naukowych podcastów. I oczywiście włączamy się w udział w ważnych wydarzeniach naukowych dla Polski czy Włoch, tu należy wspomnieć choćby pięćset pięćdziesiątą rocznicę urodzin Kopernika czy stulecie CNR.■