„Nie spodziewałam się tego, jak piękny jest Kraków” mówi w naszym majowym wywiadzie prof. Sabrina Casanova, z Instytutu Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk. Pani Profesor mówi też o tym, czym jest dysk galaktyczny, na jakie odkrycie czeka współczesna astronomia i która z naukowych postaci jest dla niej inspiracją. Przeczytajcie na dobry początek tygodnia!

Pani Profesor, proszę opisać nam początki swojej współpracy z Polską Akademią Nauk. Skąd pomysł na przyjazd do Krakowa?

Od 2009 roku jestem członkiem High Energy Stereoscopic System (H.E.S.S.) Collaboration, do którego należą także moi polscy koledzy z krakowskiego Instytutu Fizyki Jądrowej PAN oraz Obserwatorium Astronomicznego UJ. Przez wiele lat pracowaliśmy wspólnie nad różnymi tematami. To właśnie prof. Ostrowski z Obserwatorium Astronomicznego UJ zaproponował mi udział w naborze na stanowisko adiunkta w IFJ PAN w 2013 roku. Stanowisko udało mi się otrzymać w grudniu 2013. W 2016 uzyskałam habilitację, a od 2019 jestem profesorem IFJ PAN.

Co Pani sądzi o polskim systemie grantowym? Czy trudno jest dostać grant w Polsce? Pani realizuje OPUS z NCN.

W 2014 oraz 2017 wygrałam dwa granty OPUS na łączną kwotę ok. 2 mln zł na zatrudnienie doktoranta i kilku post-doców pracujących nad innym projektem, w który także ja byłam zaangażowana. Mowa tu o projekcie High Altitude Water Cherenkov (HAWC), w którym jestem polskim P.I. (Principal Investigator – czyli główny badacz). W 2019 ja oraz moja współpracowniczka, dr Salesa Greuss, napisałyśmy kolejny wniosek o grant OPUS, który został zaakceptowany. Niestety, od tego czasu nie udało mi się już ponownie zdobyć grantu, co pozostawia mnie bez dofinansowania na projekt HAWC.

Czym jest Dysk Galaktyczny?

Dysk galaktyczny to „cienka” część galaktyki, znajdująca się zarówno poniżej, jak i ponad płaszczyzną Galaktyki. Jest to cienki dysk o wysokości około 100-200 Parseków i promieniu 20 000 Parseków. Większość obiektów astrofizycznych (gwiazdy, gromady gwiazd etc.) znajduje się w obrębie tego dysku.

Czym chciałaby się Pani podzielić z zakresu swoich badań? Jaki one mogą mieć wpływ na rozwój nauki?

Ziemia jest zanurzona w swego rodzaju „morzu” wysokoenergetycznych jąder i elektronów, znanych jako promienie kosmiczne. Pochodzenie tych ultra-relatywistycznych cząstek, mechanizmy ich przyspieszania oraz fizyka ekstremalnych środowisk, w których są przyspieszane, są tematem naszych badań. Do najbardziej ekstremalnych zjawisk w Galaktyce należą mgławice pulsarowe, mikrokwazary, pozostałości po supernowych oraz obszary formowania się gwiazd. Badamy te zjawiska za pomocą wysokoenergetycznych fotonów, zwanych promieniami gamma, emitowanych poprzez przyspieszenie cząstek w obecności wymienionych wcześniej źródeł astrofizycznych. Odkrycie dokładnego źródła promieniowania kosmicznego byłoby przełomowym odkryciem w dziedzinie astronomii.

Czy Pani badania naukowe wiążą się z częstymi wyjazdami za granicę? Jak układa się Pani współpraca z zagranicznymi ośrodkami badawczymi?

Bardzo intensywnie współpracuję z naukowcami z USA, Niemiec i Francji. Podczas gdy moja praca wiąże się z częstymi wyjazdami za granicę, tak warto zwrócić w tym miejscu uwagę na intensywność korzystania w dzisiejszych czasach ze spotkań online. Pomagają one współpracować bez konieczności opuszczania instytucji macierzystej.

Czy w najbliższym czasie możemy spodziewać się nowej publikacji naukowej?

Wraz z naukowcami ze Stanów Zjednoczonych pracuję obecnie nad dwiema ważnymi publikacjami na temat mikrokwazarów. Zostaną one wkrótce przedstawione w czasopiśmie Nature Astronomy.

Czy spotkała się Pani z włoskimi naukowcami pracującymi w Polsce?

Tak, spotkałam wielu włoskich profesorów działających w Krakowie oraz w Warszawie.

Jakie postaci naukowe są dla Pani inspiracją?

Jedna z czołowych fizyczek wszech czasów, Maria Skłodowska-Curie, jest inspiracją dla wielu kobiet i mężczyzn w nauce. Dodam też w tym miejscu, że w 2007 otrzymałam nagrodę badawczą Komisji Europejskiej właśnie o imieniu Marii Skłodowskiej-Curie (Marie Curie IEF).

Czym Panią zaskoczyła Polska?

Nie spodziewałam się tego, jak piękny jest Kraków. Zaskoczyło mnie też tempo, w jakim zmienia się Polska od czasu mojej pierwszej wizyty w 2013 roku.