4 lipca 1934 roku, czyli 90 lat temu, zmarła Maria Skłodowska-Curie, wybitna uczona, badaczka specjalizująca się w fizyce doświadczalnej i chemii fizycznej, jedyna kobieta, która dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla. W związku z tą wyjątkową rocznicą przypominamy sylwetkę uczonej, zachęcając do zapoznania się z wydarzeniami organizowanymi z tej okazji przez Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.

Maria Skłodowska-Curie przyszła na świat 7 listopada 1867 roku w Warszawie, przy ulicy Freta 16. Jej matka, Marianna Bronisława z domu Boguska (1835–1878), wywodziła się ze szlacheckiej rodziny herbu Topór i była właścicielką renomowanej pensji dla dziewcząt oraz nauczycielką. Ojciec, Władysław Skłodowski herbu Dołęga (1832–1902), uczył fizyki i matematyki w szkołach średnich.

Maria, najmłodsza z piątki rodzeństwa, miała siostrę Zofię (1861–1876), która zmarła młodo, brata Józefa (1863–1937), później lekarza, siostry Bronisławę (1865–1939), lekarkę i współtwórczynię sanatorium w Zakopanem, oraz Helenę (1866–1961), nauczycielkę intensywnie wspierającą walkę o prawa wyborcze kobiet. Po śmierci matki na gruźlicę, dzieci wychowywał ojciec, kultywując patriotyczne tradycje i lekturę dzieł Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego.

W 1877 roku Maria rozpoczęła naukę na pensji Jadwigi Sikorskiej, a sześć lat później ukończyła z wyróżnieniem III Żeńskie Gimnazjum Rządowe. W 1884 roku zapisała się na kursy na nielegalnym Uniwersytecie Latającym, gdzie studiowała nauki przyrodnicze i społeczne.

W latach 1886-1889 Skłodowska pracowała jako guwernantka, aby wspierać finansowo siostrę Bronisławę studiującą w Paryżu. Po powrocie do Warszawy pracowała jako nauczycielka i uczęszczała na kursy w laboratorium Pracowni Fizycznej Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.

W listopadzie 1891 roku wyjechała do Paryża, aby studiować na Sorbonie. Uzyskała tam licencjat z nauk fizycznych i matematycznych, a także poznała Piotra Curie, za którego wyszła za mąż w 1895 roku. Małżonkowie wspólnie odkryli pierwiastki polon i rad, za co Maria otrzymała dwie Nagrody Nobla – w 1903 roku w dziedzinie fizyki (wspólnie z Piotrem) oraz w 1911 roku w dziedzinie chemii.

Po tragicznej śmierci Piotra w 1906 roku, Maria objęła jego katedrę na Sorbonie, stając się pierwszą kobietą wykładającą w  tej uczelni. Była także pierwszą kobietą mianowaną na stanowisko profesora Sorbony oraz kandydatką do francuskiej Akademii Nauk.

W czasie I wojny światowej Skłodowska-Curie organizowała służbę radiologiczną dla wojska. O wizycie noblistki we Włoszech pod koniec wojny Stacja PAN w Rzymie i Instytut Chemii Organicznej PAN zrealizowały film krótkometrażowy „Maria Skłodowska-Curie we Włoszech w poszukiwaniu radu”, który można obejrzeć na kanale YouTube PAN, w trzech wersjach językowych: polskiej (poniżej), włoskiej i angielskiej.

Uczona wielokrotnie odwiedzała Polskę, wspierając rozwój nauki i reprezentując sprawy polskie na arenie międzynarodowej.

Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 lipca 1934 roku na białaczkę. Została pochowana w Sceaux pod Paryżem, a jej prochy w 1995 roku przeniesiono do Panteonu w Paryżu. Spoczęła tu jako pierwsza kobieta, w uznaniu jej zasług i odkryć. Była pionierką nauki i inspiracją dla wielu pokoleń.

Tekst i grafika na podstawie: Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie