CHANCE AND DETERMINISM IN PHYSICS

Odczyt prof. Marka Kusia (Centrum Fizyki Teoretycznej PAN)

24 lutego 2015, godz. 18.30

Vicolo Doria 2

Marek KUŚ, profesor, fizyk w Centrum Fizyki Teoretycznej PAN oraz przewodniczącym Rady Naukowej Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku. Doktoryzował i habilitował się na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, a swoje badania prowadził także jako stypendysta i profesor wizytujący na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Francji. Jego zainteresowania naukowe dotyczą podstawowych problemów fizyki kwantowej.

Streszczenie

Problem, czy naszym światem rządzi przypadek, czy konieczność zaprząta uwagę filozofów i przyrodników od starożytności. Czy obserwowana przypadkowość wynika z naszej niewiedzy, jak sądzili Leucyp i Demokryt, czy też, jak twierdził Epikur, z natury wszechświata? Praktyczne znaczenie tak postawionego pytania jest raczej znikome, jednak z fundamentalnego punktu widzenia trudno odmówić mu wagi – dość przywołać jego (przyznajmy, niezbyt jasne) związki z problemem wolnej woli, czy ogólniej, własnościami naszego umysłu. Oczekujemy, że fizyka powinna jasno wskazać źródła przypadkowości w naturze i wydawało się, że powstanie mechaniki kwantowej przyniosło rozwiązanie - na poziomie makroskopowym (klasycznym) przypadkowość wynika z niepełnej wiedzy, ale w świecie mikroskopowym (kwantowym) pojawia się ona „z natury rzeczy”, nasza wiedza nie gra tu żadnej roli. Głębsza analiza pokazuje jednak, że obraz jest znacznie bardziej skomplikowany. Klasyczny, deterministyczny świat pozostawia miejsce na niepewność, a fizyka kwantowa, choć zasadniczo niedeterministyczna, nie pozwala na bezwarunkowe stwierdzenie przypadkowości zjawisk.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł